Założenie szkoły głównej namalował Matejko jako siódmy obraz z cyklu „Dzieje cywilizacji w Polsce” (historyczny zbiór zawierający sukcesy, porażki, przełomowe zdarzenia jakie miały miejsce od czasów piastowskich do końca I RP, zgromadzony w latach 1888-1889). Obraz i tekst Jana Matejki z oryginalnie zachowaną pisownią (źródło: „Dzieje cywilizacyi w Polsce”, wyd. Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych w Królestwie Polskiem, Warszawa 1912). Dzieło sztuki jest własnością Muzeum Narodowego w Warszawie. Fot. Piotr Ligier.

Jan Matejko to zdecydowanie najbardziej znany malarz polskiej historii. W XIX wieku, w czasach jarzma austriacko-prusko-rosyjskiego, przedstawiał na płótnach kawał zagadnień towarzyszących istotnym wydarzeniom mającym miejsce w niemal tysiącletnich dziejach naszego kraju. Nie stronił od unowocześniania swoich arcydzieł poprzez mieszanie wątków, postaci i innych niekonwencjonalnych rozwiązań, które możemy sprawdzić w muzeach, albumach lub wystawić reprodukcje poligraficzne Donum Artis na swoich ścianach i dać się przyjrzeć również innym.

Za słowami Michała Krajskiego z tygodnika Polska Niepodległa: „Można powiedzieć, że malarz ten był kimś więcej niż wielkim artystą – także nauczycielem narodu, który ukazywał momenty świetności i upadku, jakie przeżywała nasza ojczyzna”.