„Bitwa pod Grunwaldem” to kluczowy obraz J. Matejki, znany Polakom równie dobrze jak data samej bitwy. Dzieło sztuki (olej na płótnie) o monumentalnych wymiarach 426 x 987 cm jest własnością Muzeum Narodowego w Warszawie, 1878 rok. Fot. Piotr Ligier.

Jan Matejko (1838–1893) to zdecydowanie najbardziej znany malarz polskiej historii. W XIX wieku, w czasach jarzma austriacko-prusko-rosyjskiego, przedstawiał na płótnach kawał zagadnień towarzyszących istotnym wydarzeniom mającym miejsce w niemal tysiącletnich dziejach naszego kraju. Nie stronił od unowocześniania swoich arcydzieł poprzez mieszanie wątków, postaci i innych niekonwencjonalnych rozwiązań, które możemy sprawdzić w muzeach, albumach lub wystawić reprodukcje poligraficzne Donum Artis na swoich ścianach i dać się przyjrzeć również innym.

Za słowami Michała Krajskiego z tygodnika Polska Niepodległa: „Można powiedzieć, że malarz ten był kimś więcej niż wielkim artystą – także nauczycielem narodu, który ukazywał momenty świetności i upadku, jakie przeżywała nasza ojczyzna”.

„Matejko wielki czy mały?”. Napisał malarz Stanisław Witkiewicz. „Miał on wiele wad, których unikają nawet średnie talenty, ale miał jedną bezwzględną zaletę — tworzył arcydzieła”.

„Sztuka jest obecnie dla nas pewnego rodzaju orężem w ręku: oddzielać sztuki od miłości ojczyzny nie wolno!” – Jan Matejko