Poczet królów i książąt polskich: Władysław I Łokietek (król Polski 1320–1333, panował od r. 1306). Reprodukcja słynnego portretu malowanego przez Zygmunta Papieskiego z rysunku Jana Matejki. Historyczny poczet królów i książąt polskich – znany nam z lekcji historii, a wizerunki, stroje królewskie i książęce pamiętamy jak nie z książek, to choćby z banknotów. Poczet został odmalowany w kolorze przez Z. Papieskiego oraz L. Stroynowskiego według rysunków Matejki.

„Z Bożej łaski król Polski, ziemi krakowskiej, sandomierskiej, łęczyckiej, sieradzkiej i Kujaw, pan i dziedzic Pomorza”

Władysław I Łokietek – władca z dynastii Piastów, koronowany na króla polskiego w 1320 roku (jako pierwszy w katedrze wawelskiej, przez arcybiskupa gnieźnieńskiego Janisława). Książę na Kujawach Brzeskich i Dobrzyniu (pod opieką matki, następne udzielne rządy wraz z braćmi), książę brzeski i sieradzki, książę sandomierski, lennik Wacława II, książę łęczycki, książę wielkopolski i pomorski, po wygnaniu w Wiślicy, Sandomierzu, Sieradzu, Łęczycy i Brześciu. Od 1306 roku w Krakowie, zwierzchnik księstwa inowrocławskiego i dobrzyńskiego. Łączy rozdzielone państwo. Zatargi z Krzyżakami, a pod Płowcami zadaje im klęskę. Mały ciałem, ale silny duchem, prawdziwie niezłomny monarcha. Przygotował się do królowania w twardej i ciężkiej szkole wygnania. Wyparty z Polski przez Czechów, udał się do Rzymu, zyskał poparcie potężnego papieża Bonifacego VIII i po długich latach walk z Czechami, ze zbuntowanemi i zniemczonemi miastami i częścią Wielkopolan doczekał się triumfu: koronacja Łokietka na króla całej Polski, dokonana w r. 1320. w Krakowie, zamknęła niepowrotnie okres Polski dzielnicowej. Po Łokietku, istotnym drugim Odnowicielu Polski, snują się już nieprzerwanie dzieje coraz potężniejszego królestwa Polskiego i poczet monarchów zjednoczonej i odrodzonej Polski. Państwo Łokietka nie było wielkie: Krakowskie, Sandomierskie, Mazowsze i Wielkopolska bez Kujaw. Pomorze i Kujawy wydarli mu Krzyżacy, najstraszliwsi odtąd Polski wrogowie. Walczył z nimi wytrwale przez całe swoje panowanie Łokietek i bitwą pod Płowcami dowiódł swojej siły, ale przemóc potężnego i chytrego Zakonu nie zdołał. Zakończył życie, pełne trudu i niespożytej zasługi w r. 1333. i spoczął w Krakowskiej Katedrze po lewej stronie wielkiego ołtarza. Rycerska postać króla na pomniku Wawelskim wywołuje u nas zawsze cześć i wzruszenie, symbolizuje bowiem dobrze cnoty króla i wytrzymałość narodu, który przetrwał wszystkie klęski i ciosy, aby doczekać się wreszcie zjednoczenia i odrodzenia. Zawdzięczamy mu uratowanie kraju przed doszczętnym rozbiorem czesko-krzyżackim. Władysław I był ojcem Kazimierza III Wielkiego.

Na podstawie: Wydawnictwo Salonu Malarzy Polskich w Krakowie

Jan Matejko to zdecydowanie najbardziej znany malarz polskiej historii. W XIX wieku, w czasach jarzma austriacko-prusko-rosyjskiego, przedstawiał na płótnach kawał zagadnień towarzyszących istotnym wydarzeniom mającym miejsce w niemal tysiącletnich dziejach naszego kraju. Nie stronił od unowocześniania swoich arcydzieł poprzez mieszanie wątków, postaci i innych niekonwencjonalnych rozwiązań, które możemy sprawdzić w muzeach, albumach lub wystawić reprodukcje poligraficzne Donum Artis na swoich ścianach i dać się przyjrzeć również innym.

Za słowami Michała Krajskiego z tygodnika Polska Niepodległa: „Można powiedzieć, że malarz ten był kimś więcej niż wielkim artystą – także nauczycielem narodu, który ukazywał momenty świetności i upadku, jakie przeżywała nasza ojczyzna”.