Zbiór portretów historycznych

Poczet królów polskich: Zygmunt III (król Polski w latach 1587–1632). Reprint słynnego portretu z rysunku Jana Matejki. Historyczny poczet królów – znany z historycznych lekcji, a wizerunki, stroje królewskie i książęce pamiętamy jak nie z książek, to choćby z banknotów. Portrety z albumu wydanego nakładem Maurycego Perlesa, Wiedeń 1893. Źródło: Biblioteka Narodowa (digitalizacja obiektów w ramach projektu Patrimonium).

„Z Bożej łaski król Polski, wielki książę litewski, ruski, pruski, mazowiecki, żmudzki, inflancki, a także dziedziczny król Szwedów, Gotów i Wandalów”

Zygmunt III Waza (szw. Sigismund) – władca z dynastii Wazów, elekcyjny król Polski (dzięki staraniom dyplomatycznym Anny Jagiellonki) i wielki książę litewski w latach 1587–1632, król Szwecji (panował w latach 1592–1599, z tytułem do śmierci w 1632), głowa unii polsko-szwedzkiej i książę Finlandii (1592–1599). Syn Jana III., króla szwedzkiego i Katarzyny Jagiellonki siostry Zygmunta Augusta, był Zygmunt III. pierwszym królem z dynastji Wazów w Polsce. Czterdziestopięcioletnie jego panowanie jest okresem wielkich wojen w historji polskiej, tureckich, moskiewskich i szwedzkich. Szwedzkie źle się dla Polski skończyły. W tureckich i moskiewskich Polska okazała wielką potęgę, rozbłysła imionami wielkich hetmanów i zakończyła wojny chlubnie i korzystnie. Wielkie postacie hetmanów Zamojskiego, Żółkiewskiego i Chodkiewicza dodały blasku rządom Zygmunta. Król sam ludzi zasłużonych do tronu zbliżyć nie umiał, jak nie umiał zdobyć sobie serc swoich poddanych. Małomówny, skryty i samowolny, mało rycerski, na dworze obyczaj niemiecki chowający, nienawidzący protestantów i skłonny do ich upośledzenia, otoczony był powszechną nieufnością, która doprowadziła do głośnego rokoszu Zebrzydowskiego i wojny domowej. Od czasów Zygmunta poczęły wzrastać nieporozumienia pomiędzy królem a szlachtą i objawiać się zaczął wewnętrzny bezład w kraju, jakkolwiek Polska silnem jeszcze była państwem i wielu miała znakomitych i światłych obywateli. Król Zygmunt nie zżył się z narodem. Utrudzony rządami w Polsce, czynił przez całe życie zabiegi o to, aby odzyskać dziedziczne królewstwo, czem do zaognienia się stosunków polsko-szwedzkich jeszcze więcej się przyczynił. Chodkiewicz tępi z 3.400 wojska 17.000 Szwedów. Żółkiewski ginie pod Cecorą. Zygmunt III Waza interesował się sztuką: malarstwem, rzeźbiarstwem, złotnictwem. Potrafił grać na klawesynie i śpiewać. Kolekcjonował, ale i sam wykonywał obrazy (np. portret św. Katarzyny ze Sieny), wizerunki na kamieniach szlachetnych. Z rzemiosła artystycznego złotniczego: z nadwornym złotnikiem ozdabiał monstrancje, kielichy czy biżuterię.

„Dla prawa i ludu / Serce króla w ręku Pana / Rzeczy szczytne z nieba pochodzą”

Na podstawie: Wydawnictwo Salonu Malarzy Polskich w Krakowie

Jan Matejko to zdecydowanie najbardziej znany malarz polskiej historii. W XIX wieku, w czasach jarzma austriacko-prusko-rosyjskiego, przedstawiał na płótnach kawał zagadnień towarzyszących istotnym wydarzeniom mającym miejsce w niemal tysiącletnich dziejach naszego kraju. Nie stronił od unowocześniania swoich arcydzieł poprzez mieszanie wątków, postaci i innych niekonwencjonalnych rozwiązań, które możemy sprawdzić w muzeach, albumach lub wystawić reprodukcje poligraficzne Donum Artis na swoich ścianach i dać się przyjrzeć również innym.
Za słowami Michała Krajskiego z tygodnika Polska Niepodległa: „Można powiedzieć, że malarz ten był kimś więcej niż wielkim artystą – także nauczycielem narodu, który ukazywał momenty świetności i upadku, jakie przeżywała nasza ojczyzna”.