Zbiór portretów historycznych

Poczet królów polskich: August III Sas (król Polski 1733–1763).  Reprint słynnego portretu z rysunku Jana Matejki. Historyczny poczet królów – znany z historycznych lekcji, a wizerunki, stroje królewskie i książęce pamiętamy jak nie z książek, to choćby z banknotów. Portrety z albumu wydanego nakładem Maurycego Perlesa, Wiedeń 1893. Źródło: Biblioteka Narodowa (digitalizacja obiektów w ramach projektu Patrimonium).

„Augustus III, Dei Gratia Rex Poloniae, Magnus Dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masoviae, Samogitiae, Kijoviae, Volhyniae, Podoliae, Podlachiae, Livoniae, Smolensciae, Severiae, Czerniechoviae, nec non hereditarius Dux Saxoniae Princeps et Elector etc.”

August III Sas – władca z rodu Wettynów, w latach 1733–1763 książę elektor saski (jako Fryderyk August II) oraz król Polski wybrany wbrew woli narodu pod naciskiem Rosji. Są chęci poprawy, ale Prusy i Rosja sieją niezgodę. Nieudolny, bierny człowiek, obojętny na sprawy obu państw, nad któremi władze posiadał. I w Saksonji i w Polsce rządzili za króla kolejno faworyci, zrazu przez lat parę Sułkowski, potem przez długie lata wszechwładny Brühl. O wiele od ojca uczciwszy i poważniejszy, nie miał August III. ambicji monarszej, ani żadnego popędu do samodzielnych poczynań i twórczej pracy. Polowanie i kolekcjonowanie dzieł sztuki były jedynemi namiętnościami króla. Pod takim królem Polska pogrążyła się w politycznym bezwładzie i w słabości. Powaga państwa na zewnątrz upadła najzupełniej. W stosunkach wewnętrznych słaba już i przedtem administracja rozprzęgła się, zanikło prawodawstwo: wszystkie sejmy były zrywane. Wśród powszechnego upadku, ciemnoty i zacofania zaczęły się jednak coraz liczniej zjawiać jednostki, żądające reform i przygotowujące poprawę pojęć i urządzeń. W połowie XVIII. wieku, w chwili najgorszego, najsmutniejszego stanu Polski zaświtały zapowiedzi ludzi i reform epoki Stanisławowskiej. Król, który nawet mowy polskiej nauczyć się nie raczył, tak wobec zalewu zła, jak wobec pierwszych objawów odrodzenia, obojętnym i obcym pozostał. Żył i umarł nieznany narodowi, nad którym długie lata panował. Był jednak pracowity, sądząc po ilości wydawanych dokumentów, pism i listów. Jako mecenas sztuki – wielki (to dzięki Augustowi III możemy dziś oglądać Madonnę Sykstyńską w drezdeńskiej Galerii Obrazów Starych Mistrzów), a jego nadworna kapela z Drezna uchodziła za jedną z lepszych. Na głównym stanowisku tej królewskiej kapeli pragnął być Jan Sebastian Bach (kompozytor, kantor lipski), czego doczekał po kilku latach. Przez ten czas dedykował królowi dwie pierwsze części „Mszy h-moll” („Kyrie” i „Gloria”) i kantaty na koronację w Krakowie. Na podstawie: Wyd. Salonu Malarzy Polskich w Krakowie.

Coraz to smutniej, coraz boleśniej,
Do władzy pnie się, kto żyje.
Brzmią dookoła hulaszcze pieśni,
A naród pije i pije…
I zatopiono wolność i wiarę,
W dzikiej rozpuście, szkaradnie,
Aż gdy ostatnią wzniósł naród czarę,
Już krew kipiała w niej na dnie.

(Władysław Bełza)

Jan Matejko to zdecydowanie najbardziej znany malarz polskiej historii. W XIX wieku, w czasach jarzma austriacko-prusko-rosyjskiego, przedstawiał na płótnach kawał zagadnień towarzyszących istotnym wydarzeniom mającym miejsce w niemal tysiącletnich dziejach naszego kraju. Nie stronił od unowocześniania swoich arcydzieł poprzez mieszanie wątków, postaci i innych niekonwencjonalnych rozwiązań, które możemy sprawdzić w muzeach, albumach lub wystawić reprodukcje poligraficzne Donum Artis na swoich ścianach i dać się przyjrzeć również innym.
Za słowami Michała Krajskiego z tygodnika Polska Niepodległa: „Można powiedzieć, że malarz ten był kimś więcej niż wielkim artystą – także nauczycielem narodu, który ukazywał momenty świetności i upadku, jakie przeżywała nasza ojczyzna”.